O tej porze roku natura budzi się do życia, a my wraz z nią. Zaczyna się sezon na ogrody i tarasy, a ich właściciele mogą w tym roku poczuć się szczególnie uprzywilejowani ze względu na panującą pandemię koronawirusa i ograniczoną możliwość wychodzenia na zewnątrz. Taras i ogród mogą być bowiem azylem, gdzie ciepłym rankiem można wypić kawę, w porze lunchu czy kolacji zjeść rodzinny posiłek, a popołudniu zrelaksować się z książką, jednocześnie ciesząc się naturą.
Włosi są w tym mistrzami.
Ukwiecone tarasy, patia, toskańskie ogrody – czyż to nie od nich powinniśmy uczyć się tej sztuki? Do tego dochodzi jeszcze fakt, że we włoskie tarasy i ogrody to nie tylko pojęcie przestrzeni, ale styl życia, co udowodnię w dzisiejszym wpisie.
Fakt, z jednym trzeba się zmierzyć – nie mamy w Polsce klimatu śródziemnomorskiego, więc nie wszystko jesteśmy w stanie zorganizować tak, jak Włosi. Wciąż możemy jednak urządzić ogrody i tarasy w stylu włoskim.
Jak? Zapraszam do czytania!
“Nella solitudine del giardino, all’ombra di una quercia, senza imporre nulla a nessuno, è piacevole abbandonarsi a una deliziosa spensieratezza, lasciare che idee e immagini si formino e disfino con la stessa inconsequenzialità delle nuvole in cielo.”
“W samotności w ogrodzie, w cieniu dębu, bez narzucania nikomu czegokolwiek, przyjemnie jest rozkoszować się lekkością, pozwalać na tworzenie pomysłów i obrazów i cofanie się z tą samą niekonwencjonalnością chmur na niebie.”
Pia Pera
Włoskie ogrody – minuta historii
Nie mogę pisać o ogrodach inspirowanych włoskim stylem bez cofnięcia się choć na chwilę wstecz.
Klasyczny ogród włoski, znany również jako ogród renesansowy, był nowym stylem ogrodu, który pojawił się pod koniec XV wieku w zamożnych willach w Rzymie i Florencji. Wcześniej średniowieczne włoskie ogrody były otoczone murami i poświęcone raczej uprawie warzyw, owoców i ziół leczniczych (lub wykorzystywane do modlitwy w ogrodach klasztornych).
Włoski renesansowy model stawiał na ogrodnictwo na otwartej przestrzeni. Ogrody zaczęły też być postrzegane jako przestrzeń nie tylko do uprawy produktów do gotowania, ale dla przyjemności. Styl renesansowego włoskiego ogrodu czerpał inspiracje ze stylu rzymskiego pełnego geometrycznych kształtów, ideałów porządku i piękna. Ogród miał na celu czerpanie przyjemności z widoku – zarówno samego ogrodu jak i krajobrazu za nim; umożliwiał kontemplację i zmysłową radość. Wczesnorenesansowe ogrody były projektowane z tunelami zieleni, zacienionymi drzewami i zamkniętym giardino segreto (sekretny ogród).
W połowie XVI wieku ogrody stały się jeszcze większe, wspanialsze, dominowała w nich symetria, wspaniałe fontanny, posągi, groty i inne budowle Medyceuszy i innych zamożnych rodzin. Ogród miał onieśmielać zwiedzających i był formą teatru politycznego, prezentującego moc, wpływ, mądrość, porządek, piękno i chwałę, którą Medyceusze przynieśli Florencji.
Dziś wiele dawnych ogródów jest otwartych dla turystów, a wille zamienione zostały w miejsca kultury (muzea lub galerie sztuki). Znanym przykładem może być np. amfiteatr w ogrodach Boboli we Florencji czy ogrody Villi Medici w Rzymie.
Tak włoskie ogrody prezentowały się u zamożnych historycznych rodzin.
Jak to wygląda dziś w codziennych domach i mieszkaniach z tarasami?
Czym cechują się włoskie ogrody i tarasy? Jak historia wpłynęła na ich kształt?
Jak oddać taki rustykalny klimat Włoch w polskich warunkach?
Esencja włoskiego ogrodu – przestrzeń do życia
Myśląc o włoskich ogrodach i tarasach trzeba zadać sobie na początek pytanie – Jaką funkcję pełnią?
Istotą włoskich ogrodów i tarasów jest to, że są one zewnętrzną przestrzenią życiową. Panujący śródziemnomorski klimat i pogoda umożliwiają spędzanie większej ilości czasu w otwartej przestrzeni, a pogodą można cieszyć się często już od marca do października (a im bardziej na południe, tym dłuższe upalne lato).
Ogród to we Włoszech przedłużenie domu.
Włoskie ogrody zapraszają swoim komfortowym i rustykalnym nieformalnym stylem. Bez względu na wielkość balkonu czy ogrodu, mamy wrażenie przestronności. Jako, że podstawową funkcją tych miejsc jest stworzenie przestrzeni życiowej na świeżym powietrzu, włoski plan ogrodu i tarasu zakłada miejsce do wypoczynku, stół i krzesła na poranną kawę lub kolację na świeżym powietrzu.
Klimatu w ogrodzie włoskim nadaje wiele elementwów, od roślin, poprzez konstrukcje, akcesoria i dodatki, dlatego ogród inspirowany stylem włoskim może być również urządzony w klimacie nieco chłodniejszym, jak w Polsce.
Symetria
To, co zachowało się z renesansowego ogrodu włoskiego to miłość do symetrii i porządku. We włoskich ogrodach efekt ten osiąga się często za pomocą skrupulatnie przyciętych wiecznie zielonych drzew.
Kamień
Jeśli przyjrzycie się włoskim aranżacjom ogrodowym, zauważycie, że często dominuje w nich kamień. Nie tylko toskańskie domy budowane są z kamienia, który latem daje przyjemny chłód, ale materiał ten wykorzystywany jest również w aranżacjach ogrodowych. Charakterystyczne we włoskich ogrodach jest to, że są one dość mało wymagające – dostosowane do lokalnych warunków rośliny są często podatne na susze i oszczędnie wykorzystują wodę. Dlatego jako nawierzchnię oprócz trawy często stosuje się kamienie i żwir. Chcąc zachować włoski urok przy zastosowaniu np. kostki brukowej czy kamienia, warto pamiętać o doborze ciepłych kolorów odcieni ziemi. Kamień umożliwia też stworzenie interesujących wzorów lub dekoracyjnej mozaiki.
Fontanny
Fakt, że podczas włoskiego lata dominuje wysoka temperatura, nie oznacza, że rośliny we włoskich ogrodach są przepalone słońcem. Orzeźwienia dodają liczne fontanny, które dodają zmysłowego i intymnego charakteru. Fontanna umywalkowa oparta na kamiennej ściane to klasyczny śródziemnomorski widok. Jeśli macie ogród, możecie wprowadzić element fontanny lub źródła wody.
Terra Cotta
Terra cotta („wypalona ziemia”) jest najczęściej używane w kontekście wyrobów z oczyszczonej i wypalonej gliny w postaci zdobień, naczyń, donic figurek i płytek. Pierwotnie pochodzą ze starożytnej Grecji, Etrurii, Rzymu. We Włoszech elementy dekoracyjne z terracotty spotykane są często w Toskanii.
Liczne donice z terakoty w różnych rozmiarach i kształtach, obsadzone kolorowymi kwiatami i pachnącymi ziołami są podstawą włoskich ogrodów! Świetną alternatywą mogą być też jasne donice ceramiczne, odzwierciedlające kolory śródziemnomorskich płytek lub mozaik używanych w innych miejscach w ogrodzie.
Ogrody i tarasy w stylu włoskim – Drewniane elementy
We włoskim ogrodzie charakteru dodają rozmaite struktury i ozdoby. Nie da się ukryć, że klimatu nadają też drewniane elementy o ciepłym odcieniu – czy to ławka, altana, pergola, być może rustykalne drzwi i okiennice. Na charakter miejsca nie składają się pojedyncze elementy, ale całość spójnie ze sobą grająca i tworząca idealnie zbalansowaną kompozycję – drewno połączone z kamieniem i metalowymi elementami, klasyczne rzeźby, intensywna zieleń połączona ze źródłami wody, fontannami.
Cień w śródziemnomorskim ogrodzie, czyli schron przed upałem
Włoski ogród lub taras to także sposób na ochłodzenie się w gorące lato. Aby schronić się przed zbyt gorącym słońcem w południe i zaoferować intymną prywatność, część wypoczynkowa i jadalniana stoją pod altaną lub pergolą, która z kolei jest świetną bazą do pnących się roślin tworzących przyjemny cień. Pergola może świetnie sprawdzić się zarówno w ogrodzie, jak i na tarasie – w ogrodzie można wybrać taką z zadaszeniem, natomiast na taras pionową ścianę pergolę, która da nam trochę prywatności i umożliwi roślinom pnięcie się w górę.
Świetnym dodatkiem może być też baldachim lub zasłona materiałowa w jasnym kolorze, która będzie lekko powiewać latem, a jednocześnie dodatkowo uchroni przed upałem.
Ogrody i tarasy w stylu włoskim – Rośliny
Wspominałam wcześniej o pnących roślinach – Włoszech mogą to być pnące róże, jaśmin, winogrona, kwitnąca glicynia, czy bluszcz. Są to też pnącza, które spokojnie można wykorzystać w Polsce.
W wyborze roślin liczy się również zapach – w końcu dla Włochów angażowanie wszystkich zmysłów ma znaczenie, dlatego kwitnące pnącza mogą być świetnym rozwiązaniem cieszącym zmysły!
Wybierając nasadzenia do ogrodu we włoskich klimatach, musimy być świadomi tego, że klimat w Polsce nie jest klimatem śródziemnomorskim i jeśli chcemy by rośliny przetrwały dłużej niż jedno lato, musimy wybrać takie, które będą miały tu dobre warunki i takie, które będziemy w stanie zabezpieczyć zimą.
Rośliny przycięte w geometryczne żywopłoty lub topiary są zimozielone, a więc dominującym kolorem przez cały rok jest zieleń – liście krzewów lub drzew występują w szerokiej gamie odcieni od jasnej do ciemnozielonej, a niektóre także nawet w odcieniach srebra, brązu lub złota.
Bukszpan, włoski cyprys, wawrzyn, cis, rozmaryn i jałowce są jednymi z najczęstszych gatunków. Rośliny te często służą do oddzielenia obszarów w ogrodzie.
W ogrodzie lub na tarasie inspirowanym Italią zdecydowanie można użyć pnących zimozielonych roślin, dzięki czemu nadamy też charakteru tajemniczego ogrodu i wrażenia intymności. Idealną kombinacją do ogrodu mogą być ozdobne drzewa lub krzewy, trawy, sukulenty, przycięte żywopłoty, zioła i winorośle.
Drzewa cytrynowe w doniczkach z terakoty są powszechną ozdobą patio lub części wypoczynkowych. O ile w klimacie śródziemnomorskim można pozwolić sobie na zasadzenie cytrusów, drzewa oliwnego czy figowego, czy włoskich cyprysów, tak w naszym klimacie bezpieczniejszym rozwiązaniem będzie wsadzenie ich do dużych donic (np. ze wspomnianej wcześniej terakoty), które będziemy mogli w chłodniejsze dni wnieść do wnętrza.
Inne rośliny charakterystyczne dla włoskiego klimatu (i na które możemy sobie pozwolić latem w Polsce) to np.:
- Lawenda (Lavendula)
- Oleander (Nerium oleander)
- Wawrzyn (Lauris nobilis)
- Agawa (Agave)
- Wilczomlecz (Euphorbia)
- Rock Rose (Cistus)
- Globe Thistle (Echinops ritro)
- Rusty Naparstnica (Digitalis ferrugina)
- Rock Cress (Aubrieta deltoidea)
- Ostrowiec czerwony (Centranthus ruber)
- Bodziszek (Geranium)
- Chaber górski (Centaurea Montana)
- Golden Marguerite (Anthemis tinctoria)
Świeże Zioła:
- Bazylia
- Oregano
- Mięta
- Rozmaryn
- Tymianek
- Pietruszka
- Szałwia
- Romanek
Oczywiście włoski ogród nierzadko zawiera przestrzeń do uprawiania własnych produktów, w tym przepysznych włoskich pomidorów, cukinii, bakłażana i innych warzyw!
Ogrody i tarasy w stylu włoskim – Dekoracje
Co jeszcze dodaje klimatu ogrodom i tarasom we włoskim klimacie? Wszystko to, co sprawi, że nasz azyl będzie jeszcze bardziej zmysłowy – poduszki do siedzenia w ciepłych kolorach, duże latarnie, które nadadzą blasku wieczornej kolacji, czy kosze, w których można trzymać ogrodowe akcesoria, książkę, czy postawić w nim roślinę. Ciekawym dodatkiem mogą być też ceramiczne donice i… lustra!
Ogrody i tarasy w stylu włoskim – podsumowanie
Ostatecznie warto pamiętać, że ogród włoski to nie lista konkretnych roślin, a bardziej postawa i styl życia!
Nie chodzi w końcu o to, by na tarasie i ogrodzie upchnąc wszystkie możliwe dodatki i elementy charakterystyczne dla włoskiego stylu. Ogrody i tarasy włoskie to przede wszystkim odpowiedni balans i dobry smak! Jak we włoskiej kuchni, liczy się prostota, jakość i harmonia składników.
Można zafundować sobie parę roślin nawiązujących do włoskiego ogrodu, u mnie są to np. dwa oleandry i świeże zioła. We Włoszech totalnie zakochałam się w ścianach porośniętych bluszczem, dlatego w tym roku bluszcz również zagościł na moim balkonie pośród innych kwiatów (surfinie i komarzyca). Dodatkowo klimat stwarzam drewnianymi meblami na tarasie, ceramicznymi donicami, poduszkami, kącikiem relaksu.
Podsumowując – charakterystyczne cechy ogrodu i tarasu w stylu włoskim :
- Miejsce odpoczynku, toczącego się życia – ogród jako “przedłużenie” domu
- Źródło świeżych produktów do kuchni
- Symetria i porządek
- Zaprojektowany, aby inspirować i cieszyć oczy przez cały rok
- Rustykalny wygląd
- Wrażenie intymności i przestrzeni
- Przyjemny cień dający chłód
- Dominująca zieleń z zimozielonymi przyciętymi roślinami i pnączami
- Kwitnące kwiaty nadające zapach ogrodowi (nierzadko również pnące)
- Tło dla rzeźb i akcentów strukturalnych
- Mocne kontrasty między terenami osłonecznionymi i zacienionymi
- Liczne donice z terakoty i dodatki
Bonus – włoskie ogrody do zwiedzania
Uwaga, mam dla Was specjalny bonus!
Na stronie giardiniitaliani można wyszukać włoskie ogrody otwarte do zwiedzania według regionu! Wybierzcie więc region, który planujecie odwiedzić, żeby zobaczyć listę ogrodów i zapisać je swojej liście miejsc do zwiedzenia podczas kolejnej włoskiej podrózy!
Ogrody i tarasy w stylu włoskim – inspiracje
Specjalnie w tym celu stworzyłam na moim Pinterest tablicę z inspiracjami włoskich ogrodów i tarasów z różnych źródeł:
Dajcie znać jak aranżujecie swoje ogrody i tarasy i czy wpis okazał się pomocny!
To miejsce tworzymy wspólnie. Pozostańmy więc w kontakcie:
- Skomentuj ten wpis, dzięki czemu będęwiedziała co myślą moi czytelnicy, a to dla mnie cenna wskazówka
- Śledź uwielbiam włoskie klimaty na Facebooku, gdzie znajdziesz ciekawostki, zdjęcia, informacje.
- Śledź mnie na Instagramie @ciao.aga, gdzie dzielę się swoją codziennością i kulisami malowania obrazów inspirowanych Italią i nie tylko!
- Otrzymuj ‘Listy w butelce’ zapisując się na newsletter, w którym dzielę się bonusowymi grafikami związanymi z Włoch, osobistymi przemyśleniami i bonusami.
- Zajrzyj do mojego sklepu z ilustracjami na Etsy
